HerVerbinden

In 2014 en 2015 was en is het op vele terreinen druk als het om aandacht voor vechtscheidingen gaat. Sinds 2013, toen de term vechtscheiding volop door de media werd opgepikt, kwam er steeds meer aandacht voor het 'fenomeen' vechtscheiding. Vele symposia hebben inmiddels rond dit thema plaatsgehad en er lopen een aantal initiatieven en doorontwikkelingen door het land. Vechtscheiding werd een woord dat ter discussie kwam te staan. Varianten, zoals 'Complexe scheidingen' of 'Hoog conflict scheidingen', worden inmiddels ook gebruikt. De kenmerken van een Vecht-/Complexe-/HoogConflict- scheiding zijn daarom niet voor iedereen eenduidig. De precieze definitie van een 'vechtscheiding' is dan ook lastig en niet iedereen heeft er hetzelfde beeld bij. Dit geldt zowel maatschappelijk als bij beroepsmatig betrokkenen.

Het is hierom dat door HerVerbinden binnen een werkgroep van de Nationale Taskforce Kindermishandeling dit jaar het concept van de 'Scheidingsladder' is geïntroduceerd. Gemeente Amsterdam heeft dit inmiddels in haar plan van aanpak rond vechtscheidingen opgenomen en is hierin een pilot gemeente. Deze Scheidingsladdder is in ontwikkeling en zal door professionals als instrument gebruikt kunnen worden om te bepalen of er bij een bepaalde scheidingssituatie sprake is van een vechtscheiding (fase, conflictgradatie en bijbehorende kenmerken) en welke acties/interventies daarop kunnen worden ingezet.

Niet overal is consensus over, vooral over de aanpak. Landelijk worden inmiddels meerdere therapeutische trajecten rond vechtscheidingen aangeboden, zoals bijv. Kinderen uit de Knel, Ouderschap Blijft, Dappere Dino's, e.a. Met wisselend succes, aangezien het aanbod helaas niet altijd aansluit bij de verwachtingen, of dat voortgang en/of herstel gefrustreerd wordt door gebrek aan medewerking van een ouder..
Het sociaal netwerk van kinderen en ouders wordt ook nog te weinig vroegtijdig geraadpleegd en ingezet om tot effectieve(re) oplossingen te komen (familienetwerkberaad). Uiteraard zijn deze trajecten in ontwikkeling en mag er verwacht worden dat goed geluisterd wordt naar ervaringen over wat werkt en wat niet, om daarmee de programma's te verbeteren.

Waar wél brede consensus over lijkt te bestaan is dat de gevolgen van vechtscheidingssituaties vooral voor de sociaal-emotionele ontwikkeling van de kinderen in kwestie ernstig zijn. Niet voor niets heeft ook de Kinderombudsman in 2014 én 2015 rapporten gepubliceerd waarin vechtscheidingen een ernstige vorm van psychische (emotionele) kindermishandeling genoemd wordt. November 2014 werd bij het Ministerie van Veiligheid en Justitie een aanpak Complexe scheidingen gelanceerd, waar oudervervreemding/ouderverstoting in genoemd wordt en dit ook tot een vorm van psychische kindermishandeling wordt gerekend. Een duidelijke pragmatische herstel-aanpak (contact kind met beide ouders) ontbreekt echter helaas nog.
HerVerbinden is bezig deze te ontwikkelen en vast te leggen, gebruik makend van eigen ervaring, gesprekken met en ervaringen van vele ouders/grootouders en input uit opgebouwde netwerk van beroepsmatig betrokkenen.

Nieuwe Jeugdwet en verantwoordelijkheden per 2015
De gemeenten zijn per januari 2015 verantwoordelijk voor de jeugdzorg/jeugdbescherming binnen hun gemeente. Ook in het kader van preventie en aanpak van vechtscheidingen. Uit contact met de Kinderombudsman werd door hen aangegeven dat De Kinderombudsman binnenkort met een rapport komt over hoe de gemeenten deze verantwoordelijkheid invullen, of hoe zij hiermee worstelen. Er wordt bij een aanmerkelijk deel van de gemeenten een duidelijk gebrek aan expertise gezien. Alle ca. 400 gemeenten in Nederland zullen een goed antwoord moeten hebben om adequaat op gesignaleerde situaties van (kinderen en ouders in vechtscheidingssituaties) te kunnen reageren.

Gevolgen voor kinderen en ouder(s)/familie/sociaal netwerk
Er wordt nog te veel óver het belang (=belangrijk vinden) gepraat als het gaat over het contact van kinderen met beide ouders na scheiding, dan dat er gedaan wordt: via de-escalatie en normalisatie aan daadwerkelijk praktisch herstel werken.
De theoretische onderbouwing hiervan kan inmiddels worden uitgebreid met het, volledig op DSM-V geaccepteerde, door Klinisch Psycholoog C.Childress Psy.D. in zijn boek 'Foundations' (mei 2015), beschreven 'An attachement-Based Model of Parental Alienation'. Wat mij betreft een must read voor élke huisarts, mediator, advocaat, psycholoog, (kinder)psychiater, therapeut, Jeugdbeschermer, Ambulant hulpverlener, Lid Sociaal Wijk Team, Raadsonderzoeker, straf en civiel/kinder-rechter, e.a. die beroepsmatig bij vechtscheidingen betrokken zijn.

Familiedrama's zijn niet pas familiedrama's als er doden bij vallen..
Er bestaan vele gevallen van schrijnende en langdurige situaties van ziekmakend ouderschap; éénzijdig ernstig emotioneel misbruik tijdens en/of na een scheiding, zoals ernstige manipulatie van kinderen, kinderen vele maanden tot jaren actief sociaal buitensluiten van de andere ouder/familie, (oudervervreemding/ouderverstoting - parental alienation). Dit heeft meestal ernstige gevolgen voor de gezondheid en het maatschappelijk functioneren van de 'verstoten' ouder. Dit zie ik helaas regelmatig in mijn adviespraktijk. Zie columns over ziekmakend ouderschap en onderkennen of ontkennen van emotionele kindermishandeling.
De familie en sociaal netwerk van een verstoten ouder wordt hierbij tot wanhoop gebracht. Men loopt in de omgeving tegen veel onwetendheid en onbegrip aan. Ook tegen kennisgebrek en handelingsverlegenheid bij jeugdhulpverlening/jeugdbescherming/RvdK, instellingen, rechtbanken en andere beroepsmatig betrokkenen, waar vaak de hoop op herstel gevestigd is. Vele partijen weten dat ze (nog) geen adequaat antwoord hebben, vast zitten aan regels en beperkingen van eigen handelen, wat uiteindelijk tot tijd- en/of geld verslindende procedures leidt, die nauwelijks tot geen resultaat geven en zelfs bijdragen aan verslechtering van de situatie. Bij sommigen slaan hierdoor 'de stoppen door'..

Preventie en signaleren van (kenmerken) van vechtscheidingen is belangrijk en nuttig om tot aanpak over te kunnen gaan om zoveel mogelijk schade bij kinderen en ouders/families te voorkomen. De aanpak en interventie van lopende slepende zaken moet daarbij prioriteit krijgen binnen elke gemeente. Laten we daarom met elkaar vooral ook de familiedrama's die gaande zijn pragmatisch aanpakken.

11 okt 2015 - © Erik van der Waal - HerVerbinden.nl